hiperbarična oksigenoterapija
Hiperbarična oksigenoterapija je neinvazivan, bezbolan i siguran terapijski postupak koji se primjenjuje u liječenju svih oboljenja i stanja u kojima je prisutna hipoksija.
Ne postoji lijek kojim bi se mogla povećati količina kiseonika u krvi. Jedini za sada poznati način, utemeljen na povećanju količine kiseonika rastvorenog u krvi pri povišenom pritisku je hiperbarična oksigenacija (HBOT). To je naučno utemeljena metoda liječenja koja se sprovodi udisanjem čistog medicinskog (100%) kiseonika u hiperbaričnoj komori pri pritisku većem od jednog bara, što je vrijednost normalnog pritiska na nivou mora. Udisanjem hiperbaričnog kiseonika dobijemo i do 20 puta više kiseonika rastvorenog u krvi nego udisanjem vazduha (normalno disanje) ili tri do četiri puta više nego udisanjem kiseonika pri normalnom pritisku. Difuzijom kiseonika rastvorenog u krvi prema tkivima, velikom brzinom se ispravlja lokalna i/ili opšta hipoksija (nedostatak kiseonika u tkivima). Veliki broj bolesti i stanja u svojoj osnovi ima nedostatak kiseonika – hipoksiju -uzrokovanu različitim mehanizmima. Bilo da je u pitanju primarni uzrok bolesti ili njena posledica, osnovno je ukloniti taj nedostatak, kako bi ćelije tkiva mogle preživjeti i ponovno uspostaviti normalne funkcije. Kako je nedostatak kiseonika opasan za svaku ćeliju, jasno je otkuda veliki interes i vrlo široka primjenjivost hiperbaričnog kiseonika kao lijeka.
Dejstvo:
- povećava količinu kiseonika u ćelijama na račun fizički rastvorenog kiseonika u plazmi čime se koriguje hipoksija i smanjuje upalna reakcija tkiva;
- poboljšava cirkulaciju krvi, smanjujući gustinu plazme, povećavajući elastičnost opne crvenih krvnih zrnaca, smanjujući ljepljivost trombocita i bijelih krvnih ćelija, te ubrzanjem stvaranja mreže novih krvnih kapilara (neoangiogeneza);
- dovodi do odstranjenja gasnih mjehurića iz organizma, što je od velike važnosti kod ronilaca i gasne embolije;
- povećava odbrambene sposobnosti organizma, jer povećava sposobnost bijelih krvnih ćelija, zaustavlja rast bakterija i ubija ih, pri čemu je to djelovanje najviše izraženo kod bakterija koje ne mogu živjeti u prisustvu kiseonika;
- pojačava djelovanje nekih antibiotika i drugih lijekova;
- ima snažan uticaj na smanjenje otoka jer izaziva sužavanje krvnih sudova, što je od velikog značaja za liječenje mnogih bolesti i stanja;
- podiže nivo odbrane organizma protiv opasnih oblika kiseonika (slobodnih kiseoničnih radikala), čime usporava procese starenja ćelije;
- povećava osjetljivost ćelija zloćudnih tumora na zračenje i smanjuje propratne efekte zračenja;
- oporavlja produkciju kolagena i omogućava stvaranje podloge novom tkivu te tako ubrzava regeneraciju kožnog i potkožnog tkiva i zarastanje rana;
- ubrzava oporavak kod povrede kostiju (osteogenezu);
- omogućuje brži oporavak sportista nakon povreda;
- poboljšava mentalne funkcije i skraćuje vrieme provođenja nervnih impulsa
Indikacije:
Brojne su indikacije za primjenu hiperbarične oksigenacije. Za neke bolesti je HBOT lijek izbora, za neke pomoćna terapija a sve češće se primenjuje i kod zdravih ljudi u cilju prevencije bolesti i poboljšanja opšteg psiho-fizičkog statusa. Obzirom na mehanizam djelovanja i navedene efekte HBO terapije, gotovo da nema oblasti medicine u kojoj se danas ne primenjuje hiperbarična oksigenacija.
Urgentna medicina: gasna gangrena, arterijska gasna embolija, trovanje ugljen-monoksidom i cijanidima, dekompresiona bolest, akutne traumatske ishemije (crush povrede i compartment sindrom), sepsa
Hirurgija: infekcije mekih tkiva, nekrotizirajući fascitis, hronične rane, arterijski, venski i mešoviti ulkusi, dijabetično stopalo, dijabetična flegmona, gangrena, dekubitus
Vaskularna hirurgija: ateroskleroza, akutna i hronična arterijska insuficijencija, ishemijske promene donjih ekstremiteta, Mb Buerger, Mb Raynaud, vaskulitis
Neurologija: Multipla skleroza, Migrena, Cluster glavobolje, polineuropatije različite etiologije (dijabetična, alkoholna, medikamentozna), stanja posle CVI (šloga), neuralgija trigeminusa, Parkinsonova bolest, demencija
Dermatovenerologija: pioderma gangrenosum, psorijaza
Reumatologija: sistemska skleroza, osteoporoza, reumatoidni artrit, lupus, fibromialgija
Ortopedija i traumatologija: disbarična osteonekroza, aseptična nekroza glave butne kosti i humerusa, hronični refraktorni osteomijelitis
Plastična i rekonstruktivna hirurgija: kompromitovani kožni transplantati, opekotine, promrzline
Urologija: Gangrena Fournier, postradijacioni cistitis, vaskularna impotencija
Ginekologija: sterilitet
ORL: akutna gluvoća, maligni otitis externa, tinnitus, Bellova paraliza
Oftalmologija: okluzija centralne retinalne arterije
Hematologija: teška anemija
Gastroenterologija: ulcerozni kolitis i Kronova bolest
Sportska medicina: tretiranje sportskih povreda, ubrzan oporavak nakon iscrpljujućih takmičenja i treninga
Pedijatrija: Cerebralna paraliza, autizam
Onkologija: postradijaciona nekroza kože i mekih tkiva (mozak, dojka, koža, GiT, kolon), povećanje radiosenzitivnosti tumorskog tkiva
Fizikalna medicina i rehabilitacija: u rehabilitaciji kod moždanog udara, koronarne bolesti, perifernih vaskularnih bolesti, pareze i paraplegije, toksične encefalopatije, algodistrofičnog sindroma
Neurohirurgija: cerebralni apsces, traumatske povrede mozga
Stomatologija: osteomijelitis mandibule, infekcije nakon hirurških intervencija i ekstrakcije zuba, pre i posle ugradnje implanta